طوبى لِمَن لَم تُلهِهِ الأمانِيُّ الكاذِبَةُ؛
خوشا بر آن كه آرزوهاى دورغين سرگرمش نكند!
------------------------------------------------------
يَا ابنَ جُندَبَ! لاتَقُل فِيالمُذنِبينَ مِن أهلِ دَعوَتِكُم إلاّ خَيرا وَاستَكينُوا إلَىاللّهِ في تَوفيقِهِم وسَلُوا التَّوبَةَ لَهُم؛
اى پسر جندب! در حقّ گنهكارانى كه اهل دعوتِ شمايند ، جز نيك مگو و[همه] براى توفيق آنان به درگاه خداوند ، زارى كنيد و بازگشت از گناه را برايشان درخواست كنيد.
------------------------------------------------------
يَا ابنَ جُندَبَ! مَن حَرَّمَ نَفسَهُ كَسبَهُ فَإنَّما يَجمَعُ لِغَيرِهِ؛
اى پسر جندب! هر كه خود را از دستاورد خويش [كه دستمايه آخرت است] محروم دارد ، آن را براى ديگرى اندوخته است.
------------------------------------------------------
اُرجُ اللّهَ رَجاءً لايُجَرّيكَ عَلى مَعصِيَتِهِ وخَفهُ خَوفاً لايُؤيِسُكَ مِن رَحمَتِهِ؛
چندان به خداوند اميدوار باش كه [اين اميد] تو را به نافرمانىِ اونكشانَد ، و چندان از او بيم دار كه [اين بيم] تو را از رحمت او نوميد نسازد.
------------------------------------------------------
قِف عِندَ كُلِّ أمرٍ حَتّى تَعرِفَ مَدخَلَهُ مِن مَخرَجِهِ قَبلَ أن تَقَعَ فيهِ فَتَندَمَ؛
در برابر هر كارى درنگ كن تا [راهِ] درون شدن و برون آمدن از آن را ،
پيش از آن كه در آن وا مانى و پشيمان شوى ، نيك بشناسى.
------------------------------------------------------
إعمَل اليَومَ فِي الدُّنيا بِما تَرجُوا بِهِ الفَوزَ فِي الآخِرَةِ؛
امروز در دنيا كارى كن كه به وسيله آن ، اميد رستگارى در آخرت دارى .
------------------------------------------------------
لِكُلِّ شَيءٍ أساسٌ وأساسُ الإسلامِ حُبُّنا أهلَ البَيتِ؛
هر چيزى را شالودهاى است و شالوده اسلام ، دوستدارى ما اهل بيتاست.
------------------------------------------------------
يَا بنَ النُّعمانِ! إن أردتَ أن يَصفُو لَكَ وُدُّ أخيكَ فَلا تُمازِحَنَّهُ ولاتُمارِيَنَّهُ ولاتباهِيَنَّهُ ولاتُشارَّنَّهُ؛
اى پسر نعمان! اگر مىخواهى برادرت با تو در دوستى با صفا [و يكدل ]باشد ، با او شوخى مكن و به كشمكش مپرداز و بر او مباهات مفروش وستيزه مجوى.
------------------------------------------------------
لاتَطَّلِع صَديقَكَ مِن سِرِّكَ إلاّ عَلى ما لَوِ اطَّلَعَ عَلَيهِ عَدُوُّكَ لَم يَضُرُّكَ؛
دوستت را بر راز خود آگاه مساز ، مگر آن رازى كه اگر دشمنت هم از آنآگاه شود ، زيانى به تو نرسد.
------------------------------------------------------
أكثِروا مِنَ الدُّعاءِ فَإنَّ اللّهَ يُحِبُّ مِن عِبادِهِ الَّذينَ يَدعونَهُ؛
بسيار دعا كنيد ؛ زيرا خداوند از ميان بندگانش كسانى را دوست دارد كه او را به دعا بخوانند.
------------------------------------------------------
ثَلاثَةٌ تُورِثُ المَحَبَّةَ : الدّينُ وَالتَّواضُعُ وَالبَذلُ؛
سه چيز است كه محبّت مىآورد : دين ، فروتنى و بخشش.
------------------------------------------------------
ثَلاثَةٌ تُزري بِالمَرءِ : الحَسَدُ والنَّميمَةُ والطَّيشُ؛
سه چيز است كه مرد را زبون مىسازد : رشك ، سخنچينى و سبُكسرى.
------------------------------------------------------
اَلجَهلُ في ثَلاثٍ : في تَبَدُّلِ الإخوانِ والمُنابَذَةِ بِغَيرِ بَيانٍ والتَجَسُّسِ عَمّا لايَعني ؛
نادانى در سه چيز است : عوض كردن دوستان ، ابراز مخالفت بىدليل ، و تجسّس در آنچه سودى ندارد.
------------------------------------------------------
اَلاُنسُ في ثَلاثٍ : فِي الزَّوجَةِ المُوافِقَةِ وَالوَلَدِ البارِّ وَالصِّديقِ المُصافى؛
انس (وآرامش) در سه چيز است : در زن سازگار ، فرزند خوشرفتار و دوست باصفاى وفادار.
------------------------------------------------------
ثَلاثَةُ أشياءَ يَحتاجُ النّاسُ طُرّا إلَيها : الأمنُ وَالعَدلُ والخِصبُ؛
سه چيز است كه همگان به آن نياز دارند : امنيّت ، عدالت و فراوانىنعمت.
------------------------------------------------------
تَحتاجُ الإخوَةُ فيما بَينَهُم إلى ثَلاثَةِ أشياءَ فَإنِ استَعمَلوها وإلاّ تَبايَنوا وتَباغَضُوا وهِىَ : اَلتّناصُفُ وَالتَّراحُمُ ونَفىُ الحَسَدِ؛
برادران در ميان خود به سه چيز نيازمندند . اگر آنها را به كار بندند [بربرادرى بپايند] ؛ وگرنه از يكديگر جدا شوند و دشمن هم گردند . آن سه چيز عبارتاند از : انصاف با يكديگر ، مهربانى با هم و دور كردن حسد.
------------------------------------------------------
اَلعالِمُ بِزَمانِهِ لاتَهجُمُ عَلَيهِ اللَّوابِسُ ؛
اشتباهات بر آن كس كه به زمانه خود داناست ، هجوم نمىآورد.
------------------------------------------------------
إن شِئتَ أن تُكرَمَ فَلِن وإن شِئتَ أن تُهانَ فَاخشُن؛
اگر مىخواهى گرامىات دارند ، نرمخو باش ، و اگر مىخواهى خوارت شمارند ، درشتى كن.
------------------------------------------------------
مَن أنصَفَ النّاسَ مِن نَفسِهِ رُضِيَ بِهِ حَكَما لِغَيرِهِ؛
هر كه داد مردم را از خود بدهد ، مردم راضى باشند كه اوداور ديگران
شود.
------------------------------------------------------
صَلاحُ حالِ التَّعايُشِ والتَّعاشُرِ مِلءُ مِكيالٍ ثُلثاهُ فِطنَةٌ وثُلثُهُ تَغافُلٌ؛
اصلاح وضع همزيستى و سازگارى مردم با يكديگر [مانند] پيمانه پُرى است كه دو سومش هوشمندى و يك سومش ناديده گرفتن [و چشمپوشى از خطاى ديگران] است.
------------------------------------------------------
فَوتُ الحاجَةِ خيرٌ من طَلَبِها مِن غَيرِ أهلِها؛
برآورده نشدن حاجت ، بهتر از درخواست آن از نااهل است.
------------------------------------------------------
بَرّوا آبائَكُم يَبَرَّكُم أبناؤُكُم وعِفُّوا عَن نِساءِ النّاسِ تَعِفَّ نِساؤكُم؛
به پدرانتان نيكى كنيد تا پسرانتان به شما نيكى كنند ، و از زنان مردم ، دامن پاك داريد تا زنانتان پاكْ دامن باشند.
------------------------------------------------------
تَصافَحوا ؛ فَإنَّها تَذهَبُ بِالسَّخيمَةِ ؛
به يكديگر دست دهيد ، كه كينه را از ميان مىبرد.
------------------------------------------------------
إتَّقِ اللّهَ بَعضَ التُّقى وإن قَلَّ ودَع بَينَكَ و بَينَهُ سِترا وإن رَقَّ؛
از خداوند ، به نوعى ، هر چند اندك باشد ، پروا كن و ميان خود و او پردهاى ، هر چند نازك ، بياويز.
------------------------------------------------------
اَلعامِلُ عَلى غَيرِ بَصيرَةٍ كَالسائِرِ عَلى غَيرِ طَريقٍ فَلا تَزيدُهُ سُرعَةُ السَّيرِ إلاّبُعدا؛
عمل كننده بىبصيرت ، مانند رونده به بيراهه است و شتابش در رفتن ، جز بر دورى او از مقصد نيفزايد.
------------------------------------------------------
مَن ساءَ خُلُقُهُ عَذَّبَ نَفسَهُ؛
هر كه بد خوى شود ، خود را شكنجه دهد.
------------------------------------------------------
إذا رَأَيتُمُ العَبدَ يَتَفَقَّدُ الذُّنوبَ مِنَ النّاسِ ناسِيا لِذَنبِهِ فَاعلَمُوا أنَّهُ قَد مُكِرَ بِهِ؛
هرگاه ديديد بندهاى به گناهان مردم پرداخته و گناه خود را فراموش كرده است ، بدانيد گرفتار مكر شده است.
------------------------------------------------------
اَلطّاعِمُ الشاكِرُ لَهُ مثلُ أجرِ الصائِمِ المُحتَسِبِ؛
آنكه نعمت خوردن را شكر مىگزارد ، پاداشى مانند روزهدارِ حسابْ شمار مىبَرَد.
------------------------------------------------------
أفضَلُ العِبادَةِ العِلمُ بِاللّهِ والتَّواضُعُ لَهُ؛
بهترينِ عبادتها شناخت خدا و فروتنى كردن براى اوست .
------------------------------------------------------
إنَّ لِكُلِّ شَيءٍ زَكاةٌ و زكاةُ العِلمِ أن يُعَلِّمَهُ أهلَهُ؛
هر چيز را زكاتى است و زكات دانش ، آن است كه آن را به شايستگانش بياموزند.
------------------------------------------------------
لِداوودَ الرَّقِّيِّ : تُدخِلُ يَدَكَ في فَمِ التِّنِّينِ إلَى المِرفَقِ خَيرٌ لَكَ مِن طَلَبِ الحَوائِجِ إلى من لَم يَكُن لَهُ وكانَ؛
به داوود رقّى فرمود : «اگر دستت را تا آرنج به كام اژدها فرو كنى براىتو بهتر از آن است كه از نوكيسهاى ، حاجت بخواهى» .
------------------------------------------------------
أنفَعُ الأشياءِ لِلمَرءِ سَبقُهُ النّاسَ إلى عَيبِ نَفسِهِ؛
سودمندترينِ چيز براى مرد ، آن است كه در جستن عيب خويشبر ديگر مردم ، پيشى گيرد.
------------------------------------------------------
أروَحُ الرَّوحِ اليَأسُ مِنَ النّاسِ؛
آسودگىْبخشترينِ آسايشها ، بُريدن اميد از مردم است.
------------------------------------------------------
أحَبُّ إخواني إلَىَّ مَن أهدى إلَىَّ عُيُوبى؛
محبوبترينِ دوستانم نزد من ، كسى است كه عيبهايم را به من
هديه كند.
------------------------------------------------------
مُجامَلَةُ النّاسِ ثُلثُ العَقلِ؛
خوشرفتارى با مردم ، يك سومِ خرد است.
------------------------------------------------------
لاخَيرَ في صُحبَةِ مَن لَم يَرَ لَكَ مِثلَ الَّذي يَرى لِنَفسِهِ؛
در دوستى با كسى كه تو را همْمصلحت با خود نبيند ، خيرى نيست.
------------------------------------------------------
مَن غَضِبَ عَلَيكَ مِن اخوانِكَ ثَلاثَ مَرّاتٍ فَلَم يَقُل فيكَ مَكروهاً فَأعِدَّهُ لِنَفسِكَ؛
هر يك از دوستانت كه سه بار بر تو خشم گرفت و ناروايى درباره تو نگفت ، او را براى خويش ، اندوختهاى آماده گير.
------------------------------------------------------
ضَع أمرَ أخيكَ عَلى أحسَنِهِ ولا تَطلُبَنَّ بِكَلِمَةٍ خَرَجَت مِن أخيكَ سُوءا وأنتَ تَجِدُ لَها فِي الخَيرِ مَحمِلاً؛
كار برادر خود را به بهترين صورتِ محتملِ آن حمل كن ، و سخنى را كه از دهان برادرت در مىآيد ، تا وقتى كه مىتوانى محمِل خيرى براى آن بيابى ، به بدى تفسير مكن.
------------------------------------------------------
لاتُذهِبِ الحِشمَةَ بَينَكَ وبَينَ أخيكَ وَأبقِ مِنها ، فَإنَّ ذَهابَ الحِشمَةِ ذَهابُ الحَياءِ؛
ملاحظه كردن (و آزرم) را در ميان خود و برادرت به يك سو مَنهِ و چيزى از آن را بر جاى گذار ؛ زيرا از ميان رفتن ملاحظه (و آزرم) ، به منزله از ميان رفتن شرم است.
------------------------------------------------------
طَعمُ الماءِ الحَياةُ وطَعمُ الخُبزِ القُوَّةُ؛
مزه آب ، زندگى است و مزه نان ، نيروست.