اِنسَ رِفدَكَ اُذكُر وَعدَكَ ؛ 2249
عطايت را فراموش كن ؛ وعدهات را به ياد آر .
------------------------------------------------------
أعِن أخاكَ عَلى هِدايَتِهِ ؛ 2281
برادرت را در راه بردن [به نيكىها] يارى رسان .
------------------------------------------------------
أحسِن إلى مَن أساءَ إلَيكَ وَ اعفُ عَمَّن جَنى عَلَيكَ ؛ 2287
به كسى كه به تو بدى كرده، نيكى كن و از كسى كه بر تو ناروايى روا داشته، درگذر .
------------------------------------------------------
أصلِحِ المُسيءَ بِحُسنِ فِعالِكَ وَ دُلَّ عَلَى الخَيرِ بِجَميلِ مَقالِكَ ؛ 2304
بدكار را يا كسى را كه به تو بدى كرده است) با كردار نيكت اصلاح كن ، و با گفتار نيك و زيبايت به خوبى رهنمون شو .
------------------------------------------------------
اِحفَظ أمرَكَ وَ لا تُنكِح خاطِبا سِرَّكَ ؛ 2305
كارت را پوشيده دار و رازت را عروسِ هر خواستگارى نكن .
------------------------------------------------------
اِرضَ لِلنّاسِ بِما تَرضاهُ لِنَفسِكَ تَكُن مُسلِما ؛ 2329
آنچه را براى خود مىپسندى براى مردم بپسند ، تا مسلمان باشى .
------------------------------------------------------
اِرضَ مِنَ الرِّزق بِما قُسِمَ لَكَ تَعِش غَنِيّا ؛ 2332
به نصيب خود از روزى راضى باش تا بىنياز زندگى كنى .
------------------------------------------------------
أكرِم ضَيفَكَ وَ إن كانَ حَقيرا وَ قُم عَن مَجلِسِكَ لأَِ بِيكَ وَ مُعَلِّمِكَ وَ إن كُنتَ أميرا ؛2341
مهمانت را گرامى بدار، اگر چه حقير باشد، و به احترام پدر و معلّمت از جايت برخيز ، اگر چه فرمانروا باشى .
------------------------------------------------------
اِغتَنِم مَنِ استَقرَضَكَ في حالِ غِناكَ لِيَجعَلَ قَضاءَهُ في يَومِ عُسرَتِكَ ؛ 2370
كسى را كه در حال بىنيازىات از تو قرض مىخواهد، غنيمت شمار تا در وقت نيازت جبرانش كند .
------------------------------------------------------
أكثِرِ النَّظرَ إلى مَن فُضِّلتَ عَلَيهِ فَإنَّ ذلِكَ مِن أبوابِ الشُّكرِ ؛ 2375
به آن كه از تو كم نصيبتر است، بسيار بنگر ، كه اين از جمله راههاى شكرگزارى است .
------------------------------------------------------
أشعِر قَلبَكَ الرَّحمَةَ لِجَميعِ النّاسِ وَ الإحسانِ إلَيهِم وَ لا تُنِلهُم حَيفا وَ لا تَكُن عَلَيهِم سَيفا ؛ 2392
مهربانى با همه مردم و نيكى به ايشان را شعار دل خويشساز و به آنها ستمى مرسان و شمشيرى بر آنان مباش .
------------------------------------------------------
اِستَفرِغ جُهدَكَ لِمَعادِكَ تُصلِح مَثواكَ وَ لا تَبِع آخِرَتَكَ بِدُنياكَ ؛ 2411
تمام توان خود را براى آخرتت به كارگير تا جايگاهت را نيكو گردانى ، و آخرتت را به دنيايت مفروش .
------------------------------------------------------
اِجعَل لِكُلِّ إنسانٍ مِن خَدَمِكَ عَمَلاً تَأخُذهُ بِهِ فَإنَّ ذلِكَ أحرى أن لا يَتَواكَلُوا فِي خِدمَتِكَ ؛ 2432
هر يك از زير دستانت را به كارى بگمار ، چندان كه آنان را بر آن كار،
باز خواست كنى [پاسخگوى مسئوليت خود باشند] كه اين كار، شايستهتر است و هر يك از آنان خدمتگزارى به تو را به عهده ديگرى نيندازد .
------------------------------------------------------
اُبذُل لِصَديقِكَ كُلَّ المَوَدَّةِ وَ لا تَبذُل لَهُ كُلَّ الطُّمَأنينَةِ وَأعطِهِ مِن نَفسِكَ كُلَّ المُواساةِ وَ لا تَقُصَّ إلَيهِ بِكُلِّ أسرارِكَ ؛ 2463
تمامت دوستى را نثار دوستت كن ، امّا به او يكسره اطمينان مكن ، و با او ، به كمال ، يكْدل باش، امّا همه اسرارت را با او بازگو مكن .
------------------------------------------------------
اِصبِر عَلى مَرارَةِ الحَقِّ وَ إيّاكَ أن تَنخَدِعَ لِحَلاوَةِ الباطِلِ ؛ 2472
بر تلخىِ حق، شكيبا باش و زنهار از اينكه به شيرينى باطل، فريب خورى !
------------------------------------------------------
أطِع مَن فَوقَكَ يُطِعكَ مَن دُونَكَ ؛ 2475
از بالا دستِ خود فرمان بر ، تا زير دستت از تو فرمان بَرد .
------------------------------------------------------
اِكتَسِبُوا العِلمَ يَكسِبكُمُ الحَياةَ ؛ 2486
دانش كسب كنيد تا به شما زندگى و بالندگى) بخشد .
------------------------------------------------------
اِلزَمُوا الجَماعَةَ وَ اجتَنِبُوا الفُرقَةَ ؛ 2488
همراه جماعت باشيد و از تفرقه بپرهيزيد.
------------------------------------------------------
اِنتَهِزُوا فُرصَ الخَيرِ فَإنَّها تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ ؛ 2501
فرصتهاى نيك را دريابيد كه همچون ابر مىگذرند .
------------------------------------------------------
اِتَّقُوا مَعاصِيَ الخَلَواتِ فَإنَّ الشّاهِدَ هُوَ الحاكِمُ ؛ 2524
از گناهان پنهانى بپرهيزيد كه آنكه شاهد است، همو داور است .
------------------------------------------------------
اُطلُبُوا العِلمَ تُعرَفُوا بِهِ وَ اعمَلُوا بِه تَكُونُوا مِن أهلِهِ ؛ 2531
دانش را بجوييد تا به آن شناخته شويد و به آن عمل كنيد تا از اهلش باشيد .
------------------------------------------------------
اِضرِبُوا بَعضَ الرَّأيِ بِبَعضٍ يَتَوَلَّد مِنهُ الصَّوابُ ؛ 2567
آراى خود را با يكديگر در ميان گذاريد تا انديشه درست، پديد آيد .
------------------------------------------------------
أجمِلُوا فِى الخِطابِ تَسمَعُوا جَميلَ الجَوابِ ؛ 2568
خطابتان را نيكو كنيد تا جواب نيكو بشنويد .
------------------------------------------------------
اِتَّهِمُوا عُقُولَكُم فَإنَّهُ مِنَ الثِّقَةِ بِها يَكُونُ الخَطاءُ ؛ 2570
خِردهاى خود را خطاپذير بدانيد، كه بسا اعتماد كردن به آن ، خطا باشد .
------------------------------------------------------
اِحذَر كُلَّ عَمَلٍ يَرضاهُ عامِلُهُ لِنَفسِهِ وَ يَكرَهُهُ لِعامَّةِ المُسلِمينَ ؛ 2596
بپرهيز از هر كارى كه انجامدهندهاش آن را براى خود مىپسندد، امّا براى عموم مسلمانان نمىپسندد .
------------------------------------------------------
اِحذَر كُلَّ قَولٍ وَ فِعلٍ يُؤدِّي إلى فَسادِ الآخِرَةِ وَ الدِّينِ ؛ 2597
دورى كن از هر گفتار و كردارى كه به تباهى آخرت و دين مىانجامد .
------------------------------------------------------
اِحذَر مُجالَسَةَ قَرينِ السُّوءِ فَإنَّهُ يُهلِكُ مُقارِنَهُ وَ يُردي مُصاحِبَهُ ؛ 2599
از همنشينى با دوست بد، دورى كن كه همدمش را تباه و همراهش را خوار مىكند .
------------------------------------------------------
اِحذَروُا ضِياعَ الأعمارِ فِيما لا يَبقى لَكُم فَفائِتُها لا يَعُودُ ؛ 2618
از تباه كردن عمر در آنچه ماندگار نيست، بپرهيزيد، كه عمر رفته، باز نمىگردد .
------------------------------------------------------
إيّاكَ وَالهَذَرَ فَمَن كَثُرَ كَلامُهُ كَثُرَت آثامُهُ ؛ 2637
زنهار از پُرگويى ؛ زيرا هر كه پُرگو باشد ، گناهانش بسيار شود .
------------------------------------------------------
إيّاكَ وَ النَّميمَةَ فَإنَّها تَزرَعُ الضَّغينَةَ وَ تُبَعِّدُ عَنِ اللّهِ وَالنّاسِ ؛ 2663
بپرهيز از سخنچينى كه بذر كينه مىافشانَد و از خدا و مردم دور مىكند .
------------------------------------------------------
إيّاكَ وَالمَنَّ بِالمَعرُوفِ فَإنَّ الاِمتِنانَ يُكَدِّرُ الإحسانَ ؛ 2673
بپرهيز از منّت گذاشتن در احسان ، كه منتگذارى احسان را تيره مىكند .
------------------------------------------------------
إيّاكَ وَالنِّفاقَ فَإنَّ ذَا الوَجهَينِ لا يَكُونُ وَجيها عِندَ اللّهِ ؛ 2694
از دورويى دور باش ، كه دورو نزد خداوند آبرويى ندارد .
------------------------------------------------------
إيّاكَ أن تَجعَلَ مَركَبَكَ لِسانَكَ في غِيبَةِ إخوانِكَ أو تَقُولَ ما يَصيرُ عَلَيكَ حُجَّةً وَ فِي الإساءَةِ إلَيكَ عِلَّةً ؛ 2724
بپرهيز از اينكه زبانت را مَركب غيبت برادرانت كنى ، يا سخنى بگويى كه حجّت بر تو و بهانه بدى كردن به تو شود .
------------------------------------------------------
إيّاكُم وَ البِطنَةَ فَإنَّها مَقساةٌ لِلقَلبِ مَكسَلَةٌ عَنِ الصَّلاةِ وَ مَفسَدَةٌ لِلجَسَدِ ؛ 2742
زنهار از پُرىِ شكم ؛ زيرا موجب سختْدلى ، كاهلى در نماز و تباهى بدن مىشود .
------------------------------------------------------
إيّاكُم وَالفُرقَةَ فَإنَّ الشّاذَّ عَن أهلِ الحَقِّ لِلشَّيطانِ كَما أنَّ الشّاذَّ مِنَ الغَنَمِ لِلذِّئبِ ؛2747
از جدايى بپرهيزيد ؛ زيرا تنهاى جدا مانده از اهل حق ، بهره شيطان است ، چنان كه گوسفند جدا شده از گلّه، بهره گرگ است .
------------------------------------------------------
ألا مُستَيقِظٌ مِن غَفلَتِهِ قَبلَ نَفادِ مُدَّتِهِ ؛ 2752
آيا كسى نيست كه پيش از پايان عمر از خواب غفلت بيدار شود؟
------------------------------------------------------
ألا وَ إنَّ مِنَ البَلاءِ الفاقَةَ وَأشَدُّ مِنَ الفاقَةِ مَرَضُ البَدَنِ وَأشَدُّ مِن مَرَضِ البَدَنِ مَرَضُ القَلبِ ؛ 2775
آگاه باشيد كه تنگدستى از جمله بلاهاست و بدتر از آن، بيمارى جسم است و بدتر از آن، بيمارى دل .
------------------------------------------------------
ألا لا يَستَحيِيَنَّ مَن لا يَعلَمُ أن يَتَعَلَّمَ فَإنَّ قِيمَةَ كُلِّ امرِئٍ مَا يَعلَمُ ؛ 2787
آگاه باشيد كه آنكه نمىداند، نبايد از آموختن شرم كند ؛ زيرا ارزش هر كس به چيزى است كه مىداند .
------------------------------------------------------
ألا لا يَستَقبِحَنَّ مَن سُئِلَ عَمّا لا يَعلَمُ أن يَقُولَ لا أعلَمُ ؛ 2788
بدانيد كسى كه از او پرسشى مىكنند كه پاسخ آن را نمىداند ، نبايد «نمىدانم» گفتن را زشت بشمارد .
------------------------------------------------------
أفضَلُ العِبادَةِ غَلَبَةُ العادَةِ ؛ 2873
برترين عبادت ، چيره آمدن بر عادت است .
------------------------------------------------------
أفضَلُ الإيمانِ الأمانَةُ ؛ 2905
برترين ايمان، امانتدارى است .
------------------------------------------------------
اَسوَءُ النّاسِ عَيشا الحَسُودُ ؛ 2931
حسود ، بدترين زندگى را در بين مردم دارد .
------------------------------------------------------
أَشَدُّ القُلُوبِ غِلاًّ قَلبُ الحَقُودِ ؛ 2932
ناصافترينِ دلها ، دل كينهتوز است .
------------------------------------------------------
أَفضَلُ العَمَلِ ما اُرِيدَ بِهِ وَجهُ اللّهِ ؛ 2958
برترين كار ، كارى است كه با آن خشنودى خدا خواسته شود .
------------------------------------------------------
أَفضَلُ المَعرُوفِ إغاثَةُ المَلهُوفِ ؛ 2959
برترين كار نيك ، فريادرسىِ ستمديده است .
------------------------------------------------------
أَكبَرُ الحُمقِ الإغراقُ فِى المَدحِ وَ الذَّمِ ؛ 2985
بزرگترين حماقت ، زيادهروى در ستايش و نكوهش است .
------------------------------------------------------
أَفضَلُ النّاسِ اَنفَعُهُم لِلنّاسِ ؛ 2989
برترينِ مردم ، سودمندترين آنها براى مردم است .
------------------------------------------------------
أَقبَحُ الغَدرِ إذاعَةُ السِّرِّ ؛ 3005
زشتترين بىوفايى ، فاش كردن راز است .
------------------------------------------------------
أَفضَلُ الوَرَعِ حُسنُ الظَّنِّ ؛ 3027
برترين پارسايى ، خوشگمانى است .
------------------------------------------------------
أَسرَعُ شَيءٍ عُقُوبَةً اليَمينُ الفاجِرَةُ ؛ 3041
زودآيندهترين كيفر ، كيفرِ سوگند دروغ است .
------------------------------------------------------
أَكثَرُ النّاسِ أمَلاً أقَلُّهُم لِلمَوتِ ذِكرا ؛ 3053
پُرآرزوترينِ آدميان ، كسى است كه از مرگ، كمتر ياد كند .
------------------------------------------------------
أَبصَرُ النّاسِ مَن أبصَرَ عُيُوبَهُ وَ أقلَعَ عَن ذُنُوبِهِ ؛ 3061
بيناترينِ مردم، كسى است كه عيبهاى خود را ببيند و از گناهان خويش باز ايستد .
------------------------------------------------------
أَقوَى النّاسِ مَن غَلَبَ هَواهُ ؛ 3074
قوىترينِ مردم، كسى است كه بر خواهش دل خود غلبه كند .
------------------------------------------------------
أَصلُ المُرُوءَةِ الحَياءُ وَ ثَمَرَتُهَا العِفَّةُ ؛ 3101)
ريشه مردانگى شرم است و ميوهاش پاكدامنى .
------------------------------------------------------
أَفضَلُ النّاسِ مَن كَظَمَ غَيظَهُ وَ حَلُمَ عَن قُدرَةٍ ؛ 3104
برترينِ مردم، كسى است كه خشمش را فرو بَرَد و با وجود قدرت بر انتقام ، بردبارى كند .
------------------------------------------------------
أَغبَطُ النّاسِ المُسارِعُ إلَى الخَيراتِ ؛ 3122
نيكوحالترينِ مردم، كسى است كه به سوى نيكىها بشتابد .
------------------------------------------------------
أَعظَمُ الذُّنُوبِ عِندَ اللّهِ ذَنبٌ اَصَرَّ عَلَيهِ عامِلُهُ ؛ 3131
بزرگترين گناه نزد خداوند ، گناهى است كه صاحب گناه بر آن اصرار ورزد .
------------------------------------------------------
أَدَلُّ شَىءٍ عَلى غَزارَةِ العَقلِ حُسنُ التَّدبيرِ ؛ 3151
بزرگترين دليل بر خردمندى ، نيكْ عاقبت نگرى است .
------------------------------------------------------
أَفضَلُ النّاسِ رَأيا مَن لا يَستَغني عَن رَأي مُشيرٍ ؛ 3152
نيكو رأىترينِ مردم، كسى است كه خود را از رأى مشاور، بىنياز نمىداند .
------------------------------------------------------
أَفضَلُ الجُودِ إيصالُ الحُقُوقِ إلى اَهلِها ؛ 3153
برترين بخشش ، رساندن حقوق به اهل آن است .
------------------------------------------------------
أَكبَرُ الكُلفَةِ تَعَنّيكَ فِيما لا يَعنيكَ ؛ 3166
بزرگترين زحمت ، سختى كشيدن در چيزى است كه سودى برايت ندارد .
------------------------------------------------------
أَكبَرُ العَيبِ أن تَعيبَ غَيرَكَ بِما هُوَ فيكَ ؛ 3167
بزرگترين عيب آن است كه بر ديگرى عيبى بگيرى كه در تو نيز هست .
------------------------------------------------------
أَخسَرُ النّاسِ مَن قَدَرَ عَلى اَن يَقُولَ الحَقَّ وَ لَم يَقُل ؛ 3178
زيانكارترينِ مردم، كسى است كه بتواند حقّ را بگويد، ولى نگويد .
------------------------------------------------------
أَبخَلُ النّاسِ مَن بَخِلَ بِالسَّلامِ ؛ 3200
بخيلترينِ مردم، كسى است كه از سلام كردن بخل ورزد .
------------------------------------------------------
أَشَدُّ مِنَ المَوتِ طَلَبُ الحاجَةِ مِن غَيرِ أَهلِها ؛ 3213
سختتر از مرگ ، حاجت خواستن از نااهل است .
------------------------------------------------------
أَعقَلُ النّاسِ مَن كانَ بِعَيبِهِ بَصيرا وَ عَن عَيبِ غَيرِهِ ضَريرا ؛ 3233
خردمندترينِ مردم، كسى است كه بيناى عيب خود باشد و از عيب ديگران، كور .
------------------------------------------------------
أَفضَلُ الأدَبِ أن يَقِفَ الإنسانُ عِندَ حَدِّهِ وَ لا يَتَعدّى قَدرَهُ ؛ 3241
بهترين ادب، آن است كه انسان در حدّ و مرز خود بماند و از اندازه خويش درنگذرد .
------------------------------------------------------
إِنَّ أهنَأَ النّاسِ عَيشا مَن كانَ بِما قَسَمَ اللّهُ لَهُ راضِيا ؛ 3397
گواراترين زندگى را كسى دارد كه از آنچه خدا قسمت او كرده، خشنود باشد .
------------------------------------------------------
إِنَّ مِنَ العِبادَةِ لِينَ الكَلامِ وَ إفشاءَ السَّلامِ ؛ 3421
از جمله عبادتها ، نرمىِ كلام و آشكار كردن سلام است .
------------------------------------------------------
إِنَّ هذِهِ القُلُوبَ اَوعِيَةٌ فَخَيرُها اَوعاها لِلخَيرِ ؛ 3449
دلها [مانند] ظرفاند و بهترينِ آنها ظرفى است كه نيكى را بيشتر در خود نگاه دارد .
------------------------------------------------------
إِنَّ بِشرَ المُؤمِنِ فِي وَجهِهِ ، وَ قُوَّتَهُ فِي دينِهِ وَ حُزنَهُ فِي قَلبِهِ ؛ 3454
شادى مؤمن در چهره اوست ، قدرت وى در دينش، و اندوه او در دلش .
------------------------------------------------------
إنَّ هذِهِ القُلُوبَ تَمِلُّ كَما تَمِلُّ الأبدانُ فَابتَغُوا لَها طَرائِفَ الحِكَمِ ؛ 3549
دلها چون تنها افسرده شود ، براى [شادى] آنها حكمتهاى تازه بجوييد .
------------------------------------------------------
إنَّ أفضَلَ الخَيرِ صَدَقَةُ السِّرِّ وَ بِرُّ الوالِدَينِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ ؛ 3550
برترين خوبى ، صدقه پنهانى و نيكى به پدر و مادر و صله رحم است .
------------------------------------------------------
إنَّ النّاسَ إلى صالِحِ الأدَبِ أحوَجُ مِنهُم إلَى الفِضَّةِ وَالذَّهَبِ ؛ 3590
مردم به ادب نيكو محتاج ترند تا به سيم و زر .
------------------------------------------------------
إنَّ حَوائِجَ النّاسِ إلَيكُم نِعمَةٌ مِنَ اللّهِ عَلَيكُم فَاغتَنِمُوها وَ لا تَمَلُّوها فَتَتَحَوَّلَ نَقَما ؛ 3599
نيازمندىهاى مردم به شما نعمت خداست بر شما . آن را مغتنم بشماريد و از آن ملول نشويد كه به نقمت بدل مىشود .
------------------------------------------------------
اِن كُنتُم تُحِبُّونَ اللّهَ فَأخرِجُوا مِن قُلُوبِكُم حُبَّ الدُّنيا ؛ 3747
اگر خدا را دوست داريد ، دوستى دنيا را از دلهايتان بيرون كنيد .
------------------------------------------------------
إن تَنَزَّ هُوا عَنِ المَعاصي يُحبِبكُمُ اللّهُ ؛ 3759
اگر از گناهان پاك شويد ، خداوند شما را دوست مىدارد .
------------------------------------------------------
إنَّكَ إن أطَعتَ اللّهَ نَجّاكَ و أصلَحَ مَثواكَ ؛ 3806
اگر خدا را فرمان برى ، رستگارت كند و جايگاهت را نيكو گردانَد .
------------------------------------------------------
إنَّكَ لَن يُغنِي عَنكَ بَعدَ المَوتِ إلاّ صالِحُ عَمَلٍ قَدَّمتَهُ فَتَزَوَّد مِن صالِحِ العَمَلِ ؛ 3815
بعد از مرگت جز كردار نيكت ، كه از پيش فرستادهاى ، سودت نبخشد . پس كارهاى نيك را توشه خود كن .
------------------------------------------------------
اِنَّمَا العاقِلُ مَن وَعَظَتهُ التَّجارِبُ ؛ 3863
خردمند ، كسى است كه تجربهها پندش دهد .
------------------------------------------------------
إنَّما سُمِّيَ العَدُوُّ عَدُوّا لأَِنَّهُ يَعدُو عَلَيكَ فَمَن داهَنَكَ فِي مَعايِبِكَ فَهُوَ العَدُوُّ العادي عَلَيكَ ؛ 3876
«عدو» ، به اين نام ناميده شد، چون به تو تعدّى مىكند . پس هركس در بيان عيبهايت با تو دورويى كند ، عدويى است كه بر تو تعدّى مىكند .
------------------------------------------------------
إنَّما زُهدَ النّاسِ في طَلَبِ العِلمِ كَثرَةُ ما يَرَونَ مِن قِلَّةِ مَن عَمِلَ بِما عَلِمَ ؛ 3895
آنچه مردم را به تحصيل دانش بىرغبت كرده ، اين است كه بسيار مىبينند آنان كه به آنچه آموختهاند عمل مىكنند ، اندكاند .
------------------------------------------------------
إنَّما قَلبُ الحَدَثِ كَالأرضِ الخالِيَةِ مَهما أُلقِيَ فيها مِن كُلِّ شَيءٍ قَبِلَتهُ ؛ 3901
قلب نوجوان ، همچون زمين ناكشته است كه هرچه در آن افكنده شود، مىپذيرد .
------------------------------------------------------
إذا صَنَعتَ مَعرُوفا فَاستُرهُ ؛ 3981
هرگاه كار نيكويى انجام دادى ، پنهانش دار .
------------------------------------------------------
إذا صُنِعَ اِلَيكَ مَعرُوفٌ فَاذكُر ؛ 4000
هرگاه به تو خوبى شد ، آن را ياد آر .
------------------------------------------------------
إذا تَمَّ العَقلُ نَقَصَ الكَلامُ ؛ 4011
هرگاه خِرد كامل شود ، سخن كم شود .
------------------------------------------------------
إذا أَضَرَّتِ النَّوافِلُ بِالفَرائِضِ فَارفُضُوها ؛ 4015
هرگاه مستحبّات به واجبات زيان مىرسانْد ، آن را رها كنيد .
------------------------------------------------------
إذا ظَهَرَتِ الجِناياتُ ارتَفَعَتِ البَرَكاتُ ؛ 4030
هرگاه جنايتها آشكار شود ، بركتها از ميان مىرود .
------------------------------------------------------
إذا رَأيتَ عالِما فَكُن لَهُ خادِما ؛ 4044
هرگاه دانشمندى ديدى ، به او خدمت كن .
------------------------------------------------------
إذا قامَ أحَدُكُم إِلَى الصَّلوةِ فَليُصَلِّ صَلوةَ مُوَدِّعٍ ؛ 4050
هرگاه يكى از شما به نماز مىايستد، بايد مانند كسى نماز بگزارد كه گويى آخرين نماز اوست .
------------------------------------------------------
إذا أبصَرَتِ العَينُ الشَّهوَة عَمِىَ القَلبُ عَنِ العاقِبَةِ ؛ 4063
هرگاه چشم شهوت بينا شد ، چشم دل از ديدن سرانجام امور، نابينا مىشود .
------------------------------------------------------
إذا رَاَيتَ مَظلُوما فَاَعِنهُ عَلَى الظّالِمِ ؛ 4068
هرگاه ستمديدهاى ديدى، او را در مقابل ستمگر يارى كن .
------------------------------------------------------
اِذا رَغِبتَ فِى المَكارِمِ فَاجتَنِبِ المَحارِمَ ؛ 4069
اگر خواهان بزرگىها هستى ، از حرامها دورى كن .
------------------------------------------------------
إذا أكرَمَ اللّهُ عَبدا شَغَلَهُ بِمَحَبَّتِهِ ؛ 4080
هرگاه خداوند، بندهاى را گرامى بدارد، او را به محبّت خويش مشغول مىكند .
------------------------------------------------------
إذا عَلَوتَ فَلا تُفَكِّر فِيمَن دُونَكَ مِنَ الجُهّالِ ولكِنِ اقتَدِ بِمَن فَوقَكَ مِنَ العُلَماءِ ؛ 4092
هرگاه به مرتبهاى بلند رسيدى ، به زيردستان جاهل خود نينديش ؛ بلكه به بالادستان عالمِ خود اقتدا كن .
------------------------------------------------------
إذا رَأيتَ في غَيرِكَ خُلقا ذَميما فَتَجَنَّب مِن نَفسِكَ اَمثالَهُ ؛ 4098
هرگاه در ديگرى خوى نكوهيدهاى ديدى ، مانند آن را از خودت دور دار.
------------------------------------------------------
إذا أرادَ اللّهُ بِعَبدٍ خَيرا ألهَمَهُ القَناعَةَ و أصلَحَ لَه زَوجَهُ ؛ 4115
وقتى خداوند خيرخواه بندهاى باشد، قناعت را در دل او مىاندازد و همسرش را شايسته مىگردانَد .
------------------------------------------------------
إذا أرادَ اللّهُ سُبحانَهُ صَلاحَ عَبدٍ ألهَمَهُ قِلَّةَ الكَلامِ وَ قِلَّةَ الطَّعامِ وَ قِلَّةَ المَنامِ؛ 4117
هرگاه خداوند صلاح بندهاى را بخواهد ، كمگويى ، كمخورى و كمخوابى را در دلش مىاندازد .
------------------------------------------------------
اِذا هَمَمتَ بِاَمرٍ فَاجتَنِب ذَميمَ العَواقِبِ فِيهِ ؛ 4119
هرگاه آهنگ كارى كردى ، از پيامدهاى نكوهيده آن بپرهيز .
------------------------------------------------------
إذا سَأَلتَ فَاسأل تَفَقُّها وَ لا تَسأَل تَعَنُّتا ؛ 4147
به گاهِ پرسش ، براى فهميدن بپرس نه براى آزمودن ديگران .
------------------------------------------------------
إذا كَتَبتَ كِتابا فَأَعِد فيهِ النَّظَرَ قَبلَ خَتمِهِ فَإنَّما تَختِمُ عَلى عَقلِكَ ؛ 4167
آنگاه كه نوشتهاى را نگاشتى ، قبل از مُهر كردن ، دوباره در آن نظر كن ؛ زيرا تو بر خِرَد خويش مُهر مىزنى .
------------------------------------------------------
إذا رَغِبتَ في صَلاحِ نَفسِكَ فَعَلَيكَ بِالاِقتِصادِ وَ القُنُوعِ وَالتَّقَلُّلِ ؛ 4172
اگر اصلاح خويش را خواهانى ، ميانهروى ، خشنودى به قسمت و كمخواهى را پيشه خود كن .