عنه عليه السلام :
ثَلاثٌ يَهْدِمْنَ البدَنَ ورُبّما قَتَلْنَ : أكْلُ القَديدِ الغابِّ ، ودُخولُ الحَمّامِ على
البِطْنَةِ ، ونِكاحُ العَجائزِ .
امام صادق عليه السلام :
سه چيز بدن را تباه میكند و چه بسا كُشنده است : خوردن آبگوشت شب مانده ، حمّام رفتن با شكم پر و نزديكى كردن با زنان سالخورده .
------------------------------------------------------
اَلدُّنيا أمَدٌ، الآخِرَةُ أبَدٌ ؛ 4
دنيا تمام شدنى و آخرت، هميشگى است .
------------------------------------------------------
اَلتَّواضُعُ يَرفَعُ، اَلتَّكبُّرُ يَضَعُ ؛ 11
فروتنى بالا مىبرد و خودْبزرگبينى بر زمين مىزند .
------------------------------------------------------
اَلظَّفَرُ بِالحَزمِ وَالحَزِمُ بِالتَّجارِبِ ؛ 42
پيروزى با دورانديشى و دورانديشى با تجربه به دست مىآيد .
------------------------------------------------------
اَلحازِمُ يَقظانُ، اَلغافِلُ وَسنانُ ؛ 100
دورانديش، بيدار است و غافل، در آغاز خواب .
------------------------------------------------------
اَلعِلمُ يُنجيكَ ، الجَهلُ يُرديكَ ؛ 150
دانش، نجاتت مىدهد و نادانى تباهت مىكند .
------------------------------------------------------
اَلعَفوُ أحسَنُ الإحسانِ ؛ 259
گذشت، نيكوترين نيكى است .
------------------------------------------------------
اَلإنسانُ عَبدُ الإحسانِ ؛ 263
انسان، بنده احسان است .
------------------------------------------------------
اَللَّهوُ مِن ثِمارِ الجَهلِ ؛ 267
بيهودهكارى نتيجه نادانى است .
------------------------------------------------------
اَلسَّخاءُ يَزرَعُ المَحَبَّةَ ؛ 306
بخشش ، بذر دوستى مىافشاند .
------------------------------------------------------
اَلهَدِيَّةُ تَجلِبُ المَحَبَّةَ ؛ 316
هديه دادن ، دوستى مىآورد .
------------------------------------------------------
اَلمَواعِظُ حَياةُ القُلُوبِ ؛ 321
موعظه، مايه حيات دلهاست .
------------------------------------------------------
اَلعُجبُ رَأسُ الحَماقَةِ ؛ 348
خودپسندى ، سرآغاز كم خِرَدى است .
------------------------------------------------------
أخُوكَ مُواسِيكَ فِى الشِّدَّةِ ؛ 420
برادر تو كسى است كه هنگام سختى با جان و مال به تو يارى رساند .
------------------------------------------------------
اَلعَجَلُ يُوجِبُ العِثارَ ؛ 432
شتابكارى ، موجب لغزش است .
------------------------------------------------------
اَلمَرءُ ابنُ ساعَتِهِ ؛ 447
آدمى فرزندِ زمان خويش است .
------------------------------------------------------
اَلحازِمُ مَن دارى زَمانَهُ ؛ 503
دورانديش، كسى است كه با زمانهاش مدارا كند .
------------------------------------------------------
اَلمَطامِعُ تُذِلُّ الرِّجالَ ؛ 633
طمعها ، مردان را خوار مىسازد .
------------------------------------------------------
اَلمَنُّ يُفسِدُ الإحسانَ ؛ 784
منّت گذاشتن ، عمل نيك را تباه مىكند .
------------------------------------------------------
اَلطَّيشُ يُنَكِّدُ العَيشَ ؛ 789
سبُكسرى بىخردى) زندگى را دشوار مىكند .
------------------------------------------------------
اَلاِعتِبارُ يُثمِرُ العِصمَةَ ؛ 879
عبرتآموزى ، نتيجهبخشِ ايمنى [از گناه و خطا] است .
------------------------------------------------------
اَلنَّدَمُ عَلَى الخَطيئَةِ يَمحُوها ؛ 894
پشيمانى از خطا ، آن را از ميان مىبرد .
------------------------------------------------------
اَلغيبَةُ آيَةُ المُنافِقِ ؛ 899
غيبت كردن ، نشانه انسان دوروست .
------------------------------------------------------
اَلقَناعَةُ أهنَأُ عَيشٍ ؛ 933
قناعت ، گواراترين زندگى است .
------------------------------------------------------
اَلعُيُونُ مَصائِدُ الشَّيطانِ ؛ 950
[نگاه] چشمها ، دامهاى شيطاناند .
------------------------------------------------------
اَلمَرءُ مَخبُوءٌ تَحتَ لِسانِهِ ؛ 978
آدمى در زير زبانش پنهان است .
------------------------------------------------------
اَلمَرءُ لا يَصحَبُهُ إلاَّ العَمَلُ ؛ 999
آدمى را همراهى جز عمل نباشد .
------------------------------------------------------
اَلحَسُودُ لا يَسُودُ ؛ 1017
حسود ، سَرورى نمىيابد .
------------------------------------------------------
اَلاِستِشارَةُ عَينُ الهِدايَةِ ؛ 1021
مشورت كردن ، سرچشمه هدايت است .
------------------------------------------------------
اَلبَشاشَةُ حِبالَةُ المَوَدَّةِ ؛ 1075
گشادهرويى ، دام دوستى است .
------------------------------------------------------
إضاعَةُ الفُرصَةِ غُصَّةٌ ؛ 1083
تباه كردن فرصت، موجب اندوه است .
------------------------------------------------------
اَلحَليمُ مَنِ احتَمَلَ إخوانَهُ ؛ 1111
بردبار، كسى است كه [لغزشهاى] برادرانش را بر تابد .
------------------------------------------------------
اَلكِبرُ مِصيَدةُ إبليسِ العُظمى ؛ 1132
خودبزرگ بينى ، دام بزرگ ابليس است .
------------------------------------------------------
اَلمُحسِنُ مَن صَدَّقَ أقوالَهُ أفعالُهُ ؛ 1138
نيكوكار، كسى است كه كردارشْ گفتارش را تصديق مىكند .
------------------------------------------------------
إظهارُ التَّباو?سِ يَجلِبُ الفَقرَ ؛ 1141
اظهار پريشانى و بيچارگى ، فقر مىآورد .
------------------------------------------------------
اَلمُعينُ عَلَى الطّاعَةِ خَيرُ الأصحابِ ؛ 1142
بهترينِ ياران، كسى است كه در راه طاعت خدا يارى كند .
------------------------------------------------------
اَلغِنى وَالفَقرُ يَكشِفانِ جَواهِرَ الرِّجالِ وَ أوصافَها ؛ 1154
توانگرى و نادارى، گوهرها و ويژگىهاى مردان را آشكار مىكند .
------------------------------------------------------
اَلسُّكُوتُ عَلَى الأحمَقِ أفضَلُ جَوابِهِ ؛ 1160
سكوت در برابر احمق، بهترين جواب به اوست .
------------------------------------------------------
اَلسّامِعُ لِلغيبَةِ كَالمُغتابِ ؛ 1171
شنونده غيبت ، مانند غيبتكننده است .
------------------------------------------------------
اَلجَمالُ الظّاهِرُ حُسنُ الصُّورَةِ ، اَلجَمالُ الباطِنُ حُسنُ السَّريرَةِ ؛ 1193
زيبايى ظاهرى ، نيكويىِ صورت است ، و زيبايى باطن ، نيكويىِ رفتار .
------------------------------------------------------
آلَةُ الرِّئاسَةِ سِعَةُ الصَّدرِ ؛ 1256
سعهصدر، ابزار رياست است .
------------------------------------------------------
أوَّلُ العِبادَةِ اِنتِظارُ الفَرَجِ بِالصَّبرِ ؛ 1257
صبورانه چشمداشتن به گشايش ، برترين عبادت است .
------------------------------------------------------
اَلبُخلُ بِالمَوجُودِ سُوءُ الظَّنِّ بِالمَعبودِ ؛ 1258
بخلورزى به آنچه موجود است، بدگمانى به معبود است .
------------------------------------------------------
اَلغِشُّ مِن أخلاقِ اللِّئامِ ؛ 1299
ناراستى كردن [با مردم] از خصلتهاى فرومايگان است .
------------------------------------------------------
اَلأيّامُ تُوضِحُ السَّرائِرَ الكامِنَةَ ؛ 1306
روزگار، رازهاى پوشيده را آشكار مىكند .
------------------------------------------------------
اَلعَجَلُ قَبلَ الإمكانِ يُوجِبُ الغُصَّةَ ؛ 1333
شتاب در كار پيش از [بررسىِ] امكان انجام دادن آن ، موجب اندوه مىشود .
------------------------------------------------------
اَلتَّوَدُّدُ إلَى النّاسِ رَأسُ العَقلِ ؛ 1345
مهرورزى با مردم ، اساس خردمندى است .
------------------------------------------------------
اَلمُجاهِدُونَ تُفتَحُ لَهُم أبوابُ السَّماءِ ؛ 1347
درهاى آسمان بر روى مجاهدان گشوده مىشود .
------------------------------------------------------
اَلتَّوبَةُ تُطَهِّرُ القُلُوبَ وَ تَغسِلُ الذُّنُوبَ ؛ 1355
توبه ، دلها را پاك مىكند و گناهان را مىشويد .
------------------------------------------------------
اَلغَضَبُ يُفسِدُ الألبابَ وَ يُبعِدُ مِنَ الصَّوابِ ؛ 1356
خشم ، عقلها را فاسد و از راه درست، دور مىكند .
------------------------------------------------------
إدمانُ الشَّبَعِ يُورِثُ أنواعَ الوَجَعِ ؛ 1363
پيوسته پُر بودن شكم ، دردهاى گوناگون در پى دارد .
------------------------------------------------------
اَلفِكرُ فِى الخَيرِ يَدعُو إلَى العَمَلِ بِهِ ؛ 1395
انديشيدن به نيكى ، [آدمى را] به عمل كردن به آن مىكشاند .
------------------------------------------------------
اَلتَّدبِيرُ قَبلَ العَمَلِ يُؤمِنُ النَّدَمَ ؛ 1417
عاقبتانديشى پيش از شروع به كار، از پشيمانى ايمن مىسازد .
------------------------------------------------------
اَلتَّقريعُ اَشَدُّ مِن مَضَضِ الضَّربِ ؛ 1429
سرزنش شدن از درد كتك خوردن بدتر است .
------------------------------------------------------
اَلمُؤمِنُ هَيِّنٌ لَيِّنٌ سَهلٌ مُؤتَمَنٌ ؛ 1454
مؤمن ، آسانگير ، نرمخو ، سهلگير و مورد اعتماد است .
------------------------------------------------------
اَلمُؤمِنُ سِيرَتُهُ القَصدُ وَ سُنَّتُهُ الرُّشدُ ؛ 1501
شيوه مؤمن، ميانهروى و طريقه او بالندگى است .
------------------------------------------------------
اَلبِشرُ إسداءُ الصَّنيعَةِ بِغَيرِ مَؤُونَةِ ؛ 1503
گشادهرويى ، نيكوكارىاى است بدون هزينه .
------------------------------------------------------
اَلطُّمَأنينَةُ قَبلَ الخُبرَةِ خِلافُ الحَزمِ ؛ 1514
اعتماد كردن پيش از آزمودن ، خلاف دورانديشى است .
------------------------------------------------------
اَلإحسانُ إلَى المُسيءِ يَستَصلِحُ العَدُوَّ ؛ 1517
نيكى كردن به بدكار ، دشمن را به صلاح مىآورد .
------------------------------------------------------
اَلحَياءُ مِنَ اللّهِ يَمحوُ كَثيرا مِنَ الخَطايا ؛ 1548
شرم از خداوند ، بسيارى از گناهان را پاك مىكند .
------------------------------------------------------
اَلصِّدقُ مُطابَقَةُ المَنطِقِ لِلوَضعِ الإلهِيِ ؛ 1552
راستگويى، مطابقت گفتار است با نهاده الهى .
------------------------------------------------------
اَلمُرائي ظاهِرُهُ جَميلٌ وَ باطِنُهُ عَليلٌ ؛ 1577
رياكار، ظاهرش زيباست و باطنش بيمار .
------------------------------------------------------
اَلمَطَلُ وَ المَنُّ مُنَكِّدَا الإحسانِ ؛ 1595
تعلّل ورزيدن و منّت نهادن ، از [ارزش] احسان مىكاهد .
------------------------------------------------------
اَلدُّعاءُ لِلسّائِلِ إحدَى الصَّدَقَتَينِ ؛ 1620
دعا كردن براى حاجتْخواه ، يكى از دو صدقه است .
------------------------------------------------------
اَلإنصافُ يَرفَعُ الخِلافَ وَ يُوجِبُ الاِئتِلافَ ؛ 1702
انصاف داشتن ، اختلاف را از ميان برمىدارد و الفت مىآورد .
------------------------------------------------------
اَلصَّبرُ عَلى طاعَةِ اللّهِ أهوَنُ مِنَ الصَّبرِ عَلى عُقُوبَتِهِ ؛ 1731
صبر كردن بر اطاعت از خداوند، آسانتر از صبر كردن بر كيفر اوست .
------------------------------------------------------
اَلعالِمُ مَن لا يَشبَعُ مِنَ العِلمِ وَ لا يَتَشَبَّعُ بِهِ ؛ 1740
دانشمند، كسى است كه از دانش، سيرى نپذيرد و به سيرى از آن نيز وانمود نكند .
------------------------------------------------------
اَلكَمالُ فِي ثَلاثٍ : اَلصَبرُ عَلَى النَّوائِبِ وَ التَوَرُّعُ فِى المَطالِبِ وَ إسعافُ الطّالِبِ ؛ 1777
كمال آدمى در سه چيز است : شكيبايى بر ناگوارىها ، پارسايى در خواستهها و برآوردنِ خواهشِ درخواستكننده .
------------------------------------------------------
اَلعارِفُ مَن عَرَفَ نَفسَهُ فَأَعتَقَها وَ نَزَّهَها عَن كُلِّ ما يُبَعِّدُها وَ يُوبِقُها ؛ 1788
عارف، كسى است كه خود را بشناسد و خويشتن را از هر چيزى كه [از راه راست] دورش مىكند و به هلاكتش مىاندازد ، آزاد و پاك گرداند .
------------------------------------------------------
اَلإخوانُ فِى اللّهِ تَعالى تَدُومُ مَوَدَّتُهُم لِدَوامِ سَبَبِها ؛ 1795
كسانى كه براى خدا برادرى مىورزند ، دوستىشان مىپايد؛ زيرا عامل آن دوستىْ پايدار است .
------------------------------------------------------
اَلكُيِّسُ مَن كانَ يَومُهُ خَيرا مِن أمسِهِ وَ عَقَلَ الذَّمَّ عَن نَفسِهِ ؛ 1797
زيرك، كسى است كه امروزش از ديروزش بهتر باشد و زبان مردم را از نكوهش خويش دربند كشد .
------------------------------------------------------
اَلتَّقَرُّبُ إلَى اللّهِ تَعالى بِمَسأَلَتِهِ وَ اِءلَى النّاسِ بِتَركِها ؛ 1801
تقرّب به خداوند، به خواهش از اوست و تقرّب به مردم، به ترك خواهش .
------------------------------------------------------
إخوانُ الصِّدقِ زِينَةٌ فِى السَّرّاءِ وَ عُدَّةٌ فِى الضَّرّاءِ ؛ 1805
برادران راستين در شادى ، زينت و در سختى ، ساز و سامان هماند .
------------------------------------------------------
اَلمُرُؤَةُ اجتِنابُ الرَّجُلِ ما يَشينُهُ وَ اكتِسابُهُ ما يَزينُهُ ؛ 1815
مردانگى در اين است كه مرد از آنچه او را بيالايد، دورى جويد و آنچه او را بيارايد، به دست آورد .
------------------------------------------------------
اَلحاسِدُ يَرى أنَّ زَوالَ النِّعمَةِ عَمَّن يَحسُدُهُ نِعمَةٌ عَلَيهِ ؛ 1832
حسود ، نابودى نعمتِ كسى را كه به او رشك مىبرد، براى خود نعمتى مىداند .
------------------------------------------------------
اَلعامِلُ بِجَهلٍ كَالسَّائِرِ عَلى غَيرِ طَريقٍ فَلا يَزيدُهُ جِدُّهُ فِى السَّيرِ إلاّ بُعدا عَن حاجَتِهِ ؛ 1847
كسى كه جاهلانه دست به كارى مىزند ، به رهروى مىمانَد كه بىراهه مىرود. پس تلاشش در رفتن جز دورى از خواستهاش سودى ندارد .
------------------------------------------------------
اَلذُّنُوبُ الدّاءُ وَ الدَّواءُ الاِستِغفارُ وَ الشِّفاءُ أن لا تَعُودَ ؛ 1890
گناه، درد است، آمرزشْخواهى داروى آن است و تكرار نكردن ، درمانِ آن .
------------------------------------------------------
اَلصَّبرُ صَبرانِ : صَبرٌ عَلى ما تَكرَهُ وَ صَبرٌ عَمّا تُحِبُّ ؛ 1892
صبر دو گونه است : صبر بر آنچه ناخوشايندش مىدانى و صبر بر آنچه دوستش دارى .
------------------------------------------------------
إكمالُ المَعرُوفِ أحسَنُ مِنِ ابتِدائِهِ ؛ 1899
تمام كردن نيكى، بهتر از شروع كردن آن است .
------------------------------------------------------
اَلصَّديقُ الصَّدوُقُ مَن نَصَحَكَ فِي عَيبِكَ وَ حَفِظَكَ فِي غَيبِك وَ آثَرَكَ عَلى نَفسِهِ ؛1904
دوست راستين، كسى است كه تو را در [برطرف كردن] عيبهايت پند دهد ، هنگام غيبتت هواى تو را داشته باشد و تو را بر خود ترجيح دهد .
------------------------------------------------------
اَلحَزمُ النَّظَرُ فِى العَواقِبِ و مُشاوَرَةُ ذَوِى العُقُولِ ؛ 1915
دورانديشى، عاقبتنگرى و رايزنى با خردمندان است .
------------------------------------------------------
اَلدَّهرُ يَومانِ : يَومٌ لَكَ وَ يَومٌ عَلَيكَ فَإذا كانَ لَكَ فَلا تَبطَر وَ إذا كانَ عَلَيكَ فَاصطَبِر ؛1917
دنيا دو روز است : روزى به سود تو و روزى به زيان تو . هرگاه به سود تو بود ، سركشى نكن و وقتى به زيان تو بود، شكيبايى پيشه كن .
------------------------------------------------------
اَلعِلمُ خَيرٌ مِنَ المالِ ، اَلعِلمُ يَحرُسُكَ وَ أنتَ تَحرُسُ المالَ ؛ 1923
دانش، برتر از ثروت است ؛ [زيرا] دانش تو را پاس مىدارد ، امّا ثروت را تو مىپايى .
------------------------------------------------------
اَلتَّثَبُّتُ خَيرٌ مِنَ العَجَلَةِ إلاّ في فُرَصِ البِرِّ ؛ 1949
درنگ كردن [در كارها] بهتر از شتاب كردن است، مگر در فرصتهاى نيكوكارى .
------------------------------------------------------
اَلجُنُودُ عِزُّ الدِّينِ وَ حُصُونُ الوُلاةِ ؛ 1953
لشكريان، مايه عزّت دين و دژهاى حاكماناند .
------------------------------------------------------
اَلأمرُ بِالمَعروفِ أفضَلُ أعمالِ الخَلقِ ؛ 1977
امر به معروف، برترين كارِ مردم است .
------------------------------------------------------
اَلطُّمَأنِينَةُ إلى كُلِّ أحَدٍ قَبلَ الاِختِبارِ مِن قُصُورِ العَقلِ ؛ 1980
اطمينان به هركس قبل از آزمودن او نشانه كم خِردى است .
------------------------------------------------------
اَلبُكاءُ مِن خَشيَةِ اللّهِ يُنيرُ القَلبَ وَ يَعصِمُ مِن مُعاوَدَةِ الذَّنبِ ؛ 2016
گريستن از ترس خدا، دل را نورانى مىكند و از بازگشت به گناه، ايمن مىدارد .
------------------------------------------------------
اَلحِدَّةُ ضَربٌ مِنَ الجُنُونِ لأَِنَّ صاحِبَها يَندَمُ فَإن لَم يَندَم فَجُنونُهُ مُستَحكَمٌ ؛ 2040
تندخويى، گونهاى از ديوانگى است ؛ زيرا تندخو پشيمان مىشود. اگر پشيمان نشود ، ديوانگى او استوار گشته است .
------------------------------------------------------
اَلأيّامُ صَحائِفُ آجالِكُم ، فَخَلِّدُوها أحسَنَ أعمالِكُم ؛ 2049
روزها، دفتر عمرهاى شماست ؛ آنها را با نيكوترين كردارهايتان جاويد سازيد .
------------------------------------------------------
اَلتَّيَقُّظُ فِى الدِّينِ نِعمَةٌ عَلى مَن رُزِقَهُ ؛ 2058
بيدارى و آگاهى) در دين، نعمتى است بر آنكه روزىاش شده .
------------------------------------------------------
اَلمُتَعَبِّدُ بِغَيِر عِلمٍ كَحِمارِ الطّاحُونَةِ، يَدُورُ وَ لا يَبرَحُ مِن مَكانِهِ ؛ 2070
عبادتكننده بىدانش، مانند الاغ آسياست كه مىگردد، ولى از جايگاه خود، بيرون نمىرود .
------------------------------------------------------
اَلكَريمُ مَن صانَ عِرضَهُ بِمالِهِ وَ اللَّئيمُ مَن صانَ مالَهُ بِعِرضِهِ ؛ 2159
بزرگوار، كسى است كه آبرويش را با مالش حفظ كند و فرومايه، كسى است كه مالش را با آبرويش حفظ كند .
------------------------------------------------------
اَلصَّلاةُ حِصنٌ مِن سَطَواتِ الشَّيطانِ ؛ 2212
نماز، پناهگاهى است در برابر حملههاى شيطان .