الكافي عن إبراهيم بن أبي البِلاد عمّن ذكره :
قالَ لُقمانُ عليه السلام لاِبنِهِ : يا بُنَيَّ ... مَن لا يَملِك لِسانَهُ يَندَم .
الكافى
ـ به نقل از ابراهيم بن ابى بلاد، از كسى ديگر كه اين مطلب را نقل كرده است ـ: لقمان به پسرش گفت: «پسرم! . . . هر كس مالك زبانش نباشد ، پشيمان مىشود».
------------------------------------------------------
الاختصاص عن الأوزاعيّ
ـ فيما قالَ لُقمانُ عليه السلام لاِبنِهِ ـ: يا بُنَيَّ ، مَن لا يَكُفَّ لِسانَهُ يَندَم .
الاختصاص
ـ به نقل از اوزاعى، درباره آنچه لقمان عليه السلام به پسرش گفت ـ: اى پسرم! هر كس زبانش را باز ندارد، پشيمان مىشود.
------------------------------------------------------
كتاب العقل وفضله عن وهب بن مُنَبِّه :
في حِكمَةِ لُقمانَ عليه السلام مَكتوبٌ أنَّهُ قالَ لاِبنِهِ : يا بُنَيَّ ، إنَّ اللِّسانَ هُوَ بابُ الحَسَدِ فَاحذَر أن يَخرُجَ مِن لِسانِكَ ما يُهلِكُ جَسَدَكَ ، ويُسخِطُ عَلَيكَ رَبَّكَ عَزَّ وجَلَّ .
كتاب العقل و فضله، ابن ابى الدنيا
ـ به نقل از وهب بن منبّه ـ: در حكمت لقمان ، مكتوب است كه به پسرش گفت: «اى پسرم! زبان در حسد است . مراقب باش تا از زبانت چيزى در نيايد كه تن را نابود و پروردگار عز و جل را بر تو خشمگين كند» .
------------------------------------------------------
إرشاد القلوب :
رُوِيَ أنَّ لُقمانَ رَأى داوُدَ عليه السلام يَعمَلُ الزَّرَدَ ، فَأَرادَ أن يَسأَلَهُ ثُمَّ سَكَتَ ، فَلَمّا لَبِسَها داوُدُ عليه السلام عَرَفَ لُقمانُ حالَها بِغَير سُؤالٍ .
وقالَ : مَن كَثُرَ كَلامُهُ كَثُرَ سَقَطُهُ ، ومَن كَثُرَ سَقَطُهُ كَثُرَ لَغوُهُ ، ومَن كَثُرَ لَغوُهُ كَثُرَ كَذِبُهُ ، ومَن كَثُرَ كَذِبُهُ كَثُرَت ذُنوبُهُ ، ومَن كَثُرَت ذُنوبُهُ فَالنّارُ أولى بِهِ ، وقَد حَجَبَ اللّهُ اللِّسانَ بِأَربَعِ مَصاريعَ لِكَثرَةِ ضَرَرِهِ ؛ الشَّفَتانِ مِصراعانِ ، وَالأَسنانِ مِصراعانِ .
إرشاد القلوب :
روايت شده كه : لقمان ، داوود عليه السلام را ديد كه زره مىسازد. خواست از او سؤال كند [كه چيست]؛ ولى خاموش ماند تا وقتى كه داوود عليه السلام زره را پوشيد . لقمان ، وضعيت زره را بدون پرسش فهميد .
و لقمان عليه السلام گفت: «هر كس بسيار بگويد ، بسيار اشتباه مىكند و هر كس اشتباهش بسيار شود ، بيهودهگويىاش بسيار مىگردد و هر كس بسيار بيهودهگو باشد ، دروغش زياد مىشود و هر كس زياد دروغ گويد ، گناهانش بسيار مىگردد و هر كس گناهانش بسيار باشد ، سزاوار آتش جهنّم است. خداوند زبان را به خاطر زيانِ بسيارش، با چهار لنگه در ، باز داشته است: دو لب انسان ، دو لنگه و دندانهاى [بالا و پايين ]انسان نيز دو لنگهاند» .
------------------------------------------------------
إرشاد القلوب :
مِن وَصِيَّةِ لُقمانَ عليه السلام لاِبنِهِ ، قالَ : ... ولا تَقُل ما لَم تَعلَم .
إرشاد القلوب :
از سفارش لقمان عليه السلام به پسرش است كه گفت : « ... چيزى را كه نمىدانى، نگو».
------------------------------------------------------
حلية الأولياء عن كعب :
قالَ لُقمانُ عليه السلام لاِبنِهِ : يا بُنَيَّ ، كَن أخرَسَ عاقِلاً ، ولا تَكُن نَطوقا جاهِلاً ، ولَأَن يَسيلَ لُعابُكَ عَلى صَدرِكَ وأنتَ كافُّ اللِّسانِ عَمّا لا يَعنيكَ أجمَلُ بِكَ وأحسَنُ مِن أن تَجلِسَ إلى قَومٍ فَتَنطِقَ بِما لا يَعنيكَ .
حلية الاولياء
ـ به نقل از كعب ـ: لقمان به پسرش گفت: «پسرم! كمسخن باش تا عاقل باشى و پُر سخن نباش كه جاهل مىشوى. اگر آب دهانت بر سينهات جارى شود (حرفت را بخورى) و زبان را از چيزى كه به تو مربوط نيست ، بازدارى، براى تو زيباتر و بهتر است از اين كه در ميان گروهى بنشينى و درباره چيزى كه به تو مربوط نيست ، سخن بگويى».
------------------------------------------------------
الإمام الصادق عليه السلام :
قالَ لُقمانُ لاِبنِهِ : يا بُنَيَّ ، إن كُنتَ زَعَمتَ أنَّ الكَلامَ مِن
فِضَّةٍ ، فَإِنَّ السُّكوتَ مِن ذَهَبٍ .
امام صادق عليه السلام :
لقمان به پسرش گفت: «پسرم! اگر گمان كردى كه سخن،
نقره است، پس [بدان كه ]سكوت، طلاست».
------------------------------------------------------
الزهد لابن حنبل عن سُفيان :
قالَ لُقمانُ لاِبنِهِ : يا بُنَيَّ ، ما نَدِمتُ عَلَى الصَّمتِ قَطُّ ، وإن كانَ الكَلامُ مِن فِضَّةٍ فَإِنَّ السُّكوتَ مِن ذَهَبٍ .
الزهد، ابن حنبل
ـ به نقل از سفيان ـ: لقمان به پسرش گفت: «پسرم! هرگز بر سكوتم پشيمان نمىگردم. اگر سخن از نقره باشد ، هر آينه، سكوت از طلاست».
------------------------------------------------------
حلية الأولياء عن إبراهيم بن أدهَمَ :
قالَ لُقمانُ لاِبنِهِ : يا بُنَيَّ ، إنَّ الرَّجُلَ لَيَتَكَلَّمُ حَتّى يُقالَ : أحمَقُ وما هُوَ بِأَحمَقَ ، وإنَّ الرَّجُلَ لَيَسكُتُ حَتّى يُقالَ لَهُ : حَليمٌ وما هُوَ بِحَليمٍ .
حلية الأولياء
ـ به نقل از ابراهيم بن ادهم ـ: لقمان به پسرش گفت: «پسرم! گاهى مرد چنان سخن مىگويد كه مىگويند احمق است ؛ ولى در واقع، احمق نيست. و گاهى مرد چنان سكوت اختيار مىكند كه مىگويند بردبار است ؛ ولى در واقع، بردبار نيست».
------------------------------------------------------
مجمع البيان :
قالَ لُقمانُ عليه السلام : الصَّمتُ حِكمَةٌ وقَليلٌ فاعِلُهُ .
مجمع البيان :
لقمان گفت: «سكوت از حكمت است ؛ ولى رعايت كننده آن اندك است».
------------------------------------------------------
الزهد لهنّاد عن قيس :
قالَ لُقمانُ عليه السلام لاِبنِهِ : يا بُنَيَّ ، اِمتَنِع مِمّا يَخرُجُ مِن فيكَ ؛ فَإِنَّكَ ما سَكَتَّ سالِمٌ وإنَّما يَنبَغي لَكَ مِنَ القَولِ ما يَنفَعُكَ .
الزهد، هنّاد
ـ به نقل از قيس ـ: لقمان به پسرش گفت: «پسرم! از آنچه از دهانت خارج مىشود ، جلوگيرى كن؛ زيرا تو مادامى كه ساكتى، سالمى . همانا سخنى سزاوار توست كه سودت دهد».
------------------------------------------------------
أعلام الدين :
رُوِيَ عَن لُقمانَ عليه السلام أنَّهُ قالَ :
العِلمُ زَينٌ وَالسُّكوتُ سَلامَةٌ فَإِذا نَطَقتَ فَلا تَكُن مِكثارا
ما إن نَدِمتُ عَلى سُكوتٍ مَرَّةً ولَقَد نَدِمتُ عَلَى الكَلامِ مِرارا أعلام الدين : ص 88 و ص 429 .
أعلام الدين:
از لقمان ، روايت شده كه [به صورت شعر ]گفت :
دانش زينت است و سكوت سلامت ،
هر گاه سخن گفتى، پرگو نباش .
اگر بر سكوت يك بار پشيمان شدم،
هر آينه بر سخن بارها پشيمان گشتم.